Sunna Kitti lea Márkomeannu jagi 2018 dáiddár. Son lea govven dáidagisttis, makkár Sápmi lea jagis 2118 – ja makkár áššiid dihte?
”Nuclear Fall” by Sunna Kitti.
“Lea jahki 2118. Visot lea mannan funet. Sápmi lea Murphy lága Sápmi – buot, mii sáhttá mannat endorii, lea mannan endorii. Dálkkádatnuppástus lea vuolggasadji dasa.”
Márkomeannu-festivála jagi 2018 dáiddár lea anárlaš Sunna Kitti, 27. Son lea dihtoriin hábmen Sámi boahttevuođa Murphy lága bokte.
Govat leat árvalusat das, makkár Sápmi sáhttá leat čuođi jagi geahčen. Márkomeannu-festiválas guossit besset dorvobáikái, friddjabáikái čuođi jagi geahčen.
Čájáhusas leat 10 gova, mat govvidit dan, mo sámit leat nagodan lágidit maŋimuš dorvobáikki boahtteáiggis.
Makkár lea Sápmi 100 jagi geažes?
Kitti muitala, ahte lea geavahan dujiide dáiddalaš friddjavuođa. Son lohká iežas govaid leat máilmmiloahppagovvádusat. Dain lea dáiddalaš oaidnu, eaige dat leat Kitti iežas jurdagat boahttevuođas.
– Muhto mii nu boahtá álo dan máilmmiloahpa maŋŋá. Dat lea ovtta áiggi loahppa ja ođđa áiggi álgu, Kitti rahpá jurdagiiddis.
“Leading the Family to Safety” by Sunna Kitti.
”Sápmi 100 jagi geažes lea dakkár báiki, gos sápmelaččat ja olbmot fertejit leat ovttasráđiid, danin go demokratiija ii leat šat, dat jávká, go fasisttain ja diktatuvrrain lea buot váldi.”
– Sunna Kitti
– Mun balan das, ahte demokratiija jávká. Ja dat geain lea ollu ruhta ja váldi, dat váldet dan iežaset gihtii.
Kitti čilge jurdagiiddis dárkilabbot dáidagis duohkin: baluid das, ahte mearra váldá eanet saji eatnamis, gávpogat jávket ja biodiversitehta nappo luonddu máŋggabealátvuohta geahppána.
– Ahte dušše muhtun eallit leat dáppe šat čuođi jagi geahčen.
“Váttisvuođaid vuolggasadji lea dálkkádatnuppástusas. Dálkkádatnuppástusa dihte maiddái ekonomiija lea eahpesihkkaris vuođu alde ja nu maid servodat.”
Vearrámus boahttevuohta, maid dat sisttisdoallá?
Kitti oaččui Márkomeannu-festiválas rávvaga govaid ráhkadeapmái – Govahala buot vearrámus boahttevuođa!
Ja Kitti govahalai. Son jurddašii, ahte dálkkádatnuppástus dagaha ekonomalaš váttisvuođaid.
– Álgoálbmogiin ja unnitloguin lea álo leamašan váttis. Mun govahallen boahttevuođas dan, ahte jođiheaddjit eai beroš sámiin ja háliidit kontrolleret.
Govain boahtá ovdan vealaheapmi ja daid ivdnemáilbmi lea seavdnjat. Kitti lea sárgon ovdal govaid skuvlagirjjiide, muhto dál stiila lea vehá earálagan, masa olbmot leat hárjánan.
– Háliidin doaivvuhisdovddu govaide, muhto in háliidan goittotge leat nu pessimista daiguin govaiguin, ahte miige ii livčče buorre.
”Lea jahki 2118. Jođiheaddjit eai beroš sámiin, sii háliidit dušše kontrolleret sámiid.”
– Sunna Kitti
”De-Chipping, dorvosadji. Sámit leat gávdnan oktasaš dorvosaji. Doaivvu sáhttá gávdnat seavdnjadamos sajisge.”
Movttáskii tv-ráiddus iešge sárgut
“De-Chipping” by Sunna Kitti.
Sunna Kitti lea vázzán Anáris vuođđoskuvllas, Avvilis logahaga ja dál son stuđere geologiija Turku universitehtas. Kitti lea álgán sárgut 14-jahkásažžan. Son movttáskii go geahčai Suoma televišuvnnas anime-ráiddu. Kitti oassálastii nuorran maid sárgungilvui, mas son bođii goalmmádin. Dan stiilla, man son sárgungilvvus geavahii, leage son seailluhan gitta otnážii.
Go ráhkadišgođii govaid Márkomeannu-čájáhussii, lei proseassa Kittii viehka oahpes. Son muitala, ahte smiehttá dálkkádatnuppástusa, politihka ja boahttevuođa viehka olu oppa áigge.
– Lean beroštuvvan scifis, science fictionis. Liikon geahččat ealligovaid, mas govahallet boahttevuođa, muitala son.
Kitti lohká, ahte su stiillas ovttastuvvet jáhpanlaš ja oarjemáilmmi ráidogovvadáidda.
Sunna Kitti dáiddačájáhus lea Márkomeannu-festivála váldočájáhus ja dat lea oidnosis duorastaga 26. suoidnemánu diibmu 18.00 – 23.59.
Dáiddár ieš vuordá oaidnit, makkár dáiddačájáhusas šaddá. Son maid háliidivčče gullat eará dáiddáriid jurdagiid dáidagisttis.
– Vaikko leat duođalaš áitagat, mun dajašin, ahte vel ii gánnet vuollánit ja vel gánneha geahččalit buoremus vejolaš boahttevuođa, dadjá Kitti.
”Máilbmihan ii goassige noga, spábba lea álo.”
“Dáin govain dáhpáhuvvet sámiide 100 jagi geažes dákkár áššit, mat dáhpáhuvvat dánge áigge olu. Dakkár áššit, mat gusket geafes olbmuide muhtun eará sajiin. Dat guoskkašedje maiddái sámiid boahttevuođas.”
– Sunna Kitti
Guldal Yle Areenas Sunna Kitti jearahallama, mii sáddejuvvui davviriikalaš Buorre iđit Sápmi -sáddagis. Doaimmaheaddjin lea Mira Rauhala.
Dát reportáša almmuhuvvui álggus Yle Sámis ja almmuhuvvo fas dás dego oassi Eyes on Barentsas, ovttasbargu ođasorganisašuvnnaid ja bloggariid gaskkas Barentsguovllus